Naselja su tekovina materjalne i duhovne kulture stanovništva. Tipovi naselja u različitim delovima sveta održavaju istorijske, socijalno-ekonomske, etno-kulturne i prirodne karakteristike odgovarajućih zemalja i naroda.
Naselja delimo na stalna i privremena(nomadska). Stalna naselja su sela i gradovi.
Stalna sela nastala su u vezi sa neposrednim privrednim iskorišćavanjem pripadajuće teritorije. Postoje sledeći tipovi stalnih sela:
- Potpuno razbijeni tip-kuće su „razbacane“ po celom selu, nema ulica ni seoskog centra. Ima veliku površinu i malu naseljenost. Stari Vlah(starovlaski tip).
- Razbijeni grupni tip sela-sastoji se iz više grupa gusto zbijenih kuća. Grupice su međusobno udaljene a između su njivice. Sliv Ibra (džemati).
- Poluzbijeni tip-kuće imaju velika dvorišta ili okućnice. Centar je gušće izgrađen. Šumadija i Zapadna srbija.
- Zbijeni tip-ima jasnu izgrađenu strukturu ulica. Dolina Velike Morave. Postoje „zvezdasta“ sela, ulice se pružaju zrakasto i ušorena „kstasta“sela u Mačvi.
- Potpuno zbijeni tip-to je kompaktno naselje koje ima i veliku gustinu naseljenosti. Postoje spontano zbijena naselja u Timočkoj krajni-timočki tip i planski zbijena naselja u Vojvodini (austrougarska vlast XVIII).
Po funkciji tj. delatnosti seoska naselja se dele na:
- čisto poljoprivredna
- poljoprivredna sa usližnim centrom
- lokalni centri okolnih sela
- sela sa nepoljoprivrednim delatnostima (turistička sela, rudarska…)
- prigradska sela zahvaćena urbanizacijom
Po broju stanovnika sela se dele na:
- mala do 500 stanovnika
- srednja 500-2000
- veća 2000-3000
- velika 3000-5000
- veoma velika preko 5000 st.
Gradovi su veća naselja koja imaju industrijske, trgovačke, saobraćajne i druge nepoljoprivredne funkcije. Status grada se određuje zakonom. Da bi neko naselje dobilo status grada, obično kora da zadovolji dva kriterijuma: Kvantitativni (da ima određeni broj stanovnika) i Kvalitativni (da ima razvijena gradske funkcije i ekonmsku bazu).
Po broju stanovnika gradovi mogu biti:
- mali gradovi do 20.000 st
- srednji gradovi od 20.000-50.000
- veći gradovi od 50-100 000
- veliki gradovi preko 100 000
- Milionski gradovi preko 1 mil st.
- Mega gradovi preko 10 mil st.
Gradovi se ogu podeli i prema funkciji, mada je većina tih funkcija zastupljena u svim gradovima: industrijski, rudarski, saobraćajni, lučki, trgovački, kulturno-turistički, zdravstveni, administrativno-politički.
Нема коментара:
Постави коментар